حق چاپ (Copyright)
بازنگری کپی رایت
کپی رایت چیست؟
کپی رایت یک حق قانونی است که از مالکیت معنوی در یک اثر خلاق محافظت می کند و به صاحبان حقوق این امکان را می دهد که از دیگران در قبال استفاده از آثار خود اجر مالی دریافت کنند. حق کپی کردن یا اجازه دادن به تکثیر اثر یا بخش‌هایی از آن، فروش و توزیع یا انتقال آن نسخه‌ها به عموم، و اقتباس از اثر و ایجاد مشتقات را شامل می‌شود. رعایت کپی رایت برای استفاده از محتوای شخص ثالث اجباری است.
حفاظت از کپی رایت طیف گسترده ای از آثار را پوشش می دهد و شامل موارد زیر است:
- معماری
- صدا و سیما
- فیلم/نمایش
- آثار ادبی (مانند کتاب، مقاله روزنامه و نامه)
- آثار موزیکال یا نمایشی
- عکس
- برنامه های کامپیوتری
- پایگاه های داده
- وب سایت
- نقاشی، طراحی و تصاویر
- مجسمه ها
- ضبط صدا
تکثیر یا اقتباس غیرمجاز از یک اثر دارای حق چاپ ممکن است نقض حق چاپ باشد. کپی رایت بیان خاص ایده ها را پوشش می دهد، نه خود ایده های کلی.
این اثر عینی اعم از مکتوب، نقاشی، فیلمبرداری، عکسبرداری یا اجرا شده است که مشمول حمایت حق چاپ است. با این حال، احتیاط لازم است، زیرا مجموعه‌هایی از ایده‌ها ممکن است به اندازه کافی اصیل و خلاقانه باشند تا از آنها محافظت شود (مثلاً در ساختار دقیق یک کتاب یا مقاله) و حتی اگر همان شکل بیان واقعاً کپی نشده باشد، ممکن است نقض شود (مثلاً توسط بازگویی یا ترجمه یک اثر نوشته شده به کلمات/زبان های مختلف).
چه کسی حق چاپ یا کپی رایت دارد؟
هنگام شناسایی دارنده حق چاپ، مهم است که بین مالک مالکیت معنوی (حق نشر) و دارایی فیزیکی (شیء) تفاوت قائل شوید. برای مثال، اگر شما یک DVD از یک فیلم اخیر دارید، حق چاپ فیلم را ندارید. علاوه بر این ممکن است چندین مالک حق چاپ وجود داشته باشد. به عنوان مثال ممکن است استودیو دارای حق چاپ در تصاویر باشد، در حالی که شخص دیگری ممکن است دارای حق چاپ موسیقی آن باشد.
نویسنده یا خالق اثر معمولاً اولین مالک هر گونه حق چاپ در اثر است. اگر چندین خالق یک اثر وجود داشته باشد، می‌تواند چندین دارنده حق چاپ مشترک وجود داشته باشد.
در برخی از حوزه‌های قضایی، در برخی موارد، که کار توسط یک کارمند در حین اشتغال ساخته شده است، کارفرما ممکن است اولین مالک حق چاپ اثر باشد.
آثار دولتی و آثار تولید شده توسط کارمندان دولتی یا پیمانکاران در حین کار ممکن است مشمول حق چاپ دولتی یا سلطنتی باشند یا بسته به قلمرو در مالکیت عمومی باشند.
کپی رایت نوعی مالکیت معنوی است. می توان آن را خرید یا فروخت، انتقال داد یا به ارث برد، به طور کلی یا جزئی. به این ترتیب، مالک حق چاپ ممکن است شخصی غیر از خالق اصلی اثر باشد.
مدت زمان حق چاپ
مدت زمان حق چاپ بسته به کشور و نوع اثر متفاوت است. در بسیاری از موارد، مدت حق نسخه‌برداری با دوره‌ای مرتبط با سال مرگ پدیدآورنده (یا در مورد اثر مشترک طولانی‌ترین پدیدآورنده) تعیین می‌شود، اما در برخی موارد عوامل دیگری دخیل هستند، اغلب تاریخ اولین انتشار (یا اجرا یا ارتباط) یا خلق یک اثر و همچنین منشاء ملی یک اثر یا نویسنده. پس از انقضای مدت حق چاپ یک اثر، آن مطلب در مالکیت عمومی است و برای تکثیر آن نیازی به مجوز نیست. با گذشت زمان، معاهدات بین‌المللی قوانین کپی رایت را در کشورهای مختلف متنوع‌تر و استانداردتر کرده‌اند، اما این روند گاهی اوقات می‌تواند به این معنا باشد که قوانین متفاوتی برای آثار قدیمی‌تر ایجاد شده یا منتشر شده قبل از تغییر قوانین اعمال می‌شود. اگر فکر می کنید مطالب شخص ثالث خارج از حق چاپ است/در مالکیت عمومی است، باید قانون حق نسخه برداری را برای کشور انتشار مطالب شخص ثالث یا کشور سازنده اگر منتشر نشده است، بررسی کنید، اما به طور بالقوه عوامل دیگری مانند ملیت نویسنده را بررسی کنید.
در اتحادیه اروپا شرایط به این صورت هماهنگ شده است که به طور کلی یک اثر به مدت 70 سال از پایان سالی که سازنده در آن فوت کرده است محافظت می شود. ایالات متحده نیز به طور کلی از این رویکرد پیروی کرده است.
استثناهای متعددی برای این قاعده کلی وجود دارد. به عنوان مثال، روش‌های مختلفی برای محاسبه مدت زمان کپی رایت برای آثار منتشرنشده، ناشناس و مستعار، و آثار مؤلف شرکتی (آثار برای اجاره) وجود دارد. هنگام تکیه بر انقضای حق نسخه‌برداری دقت لازم است، به ویژه: (الف) ممکن است نویسندگان مشترک یا نویسندگان مشترکی وجود داشته باشند که قوانین فوق در مورد آنها متفاوت اعمال شود. (ب) ممکن است چندین اثر حق چاپ در محتوایی که استفاده می کنید با شرایط مختلف حق چاپ وجود داشته باشد. (ج) ترجمه به یک زبان می‌تواند توسط حق چاپ محافظت شود، حتی اگر اثر اساسی به زبان دیگر خارج از حق چاپ باشد. و (د) (در برخی موارد) می توان از طرح بندی مدرن یا ارائه مجدد خلاقانه یک اثر خارج از حق چاپ محافظت کرد.
شرکت ها و کنسرسیوم ها
در اتحادیه اروپا، برای اکثر انواع کار، جایی که یک شرکت کارفرما حق چاپ را بر مواد ایجاد شده توسط یک کارمند به عنوان بخشی از شغل خود دارد، مدت زمان حق چاپ معمولاً به سال مرگ کارمندی که اثر را ایجاد کرده است، مرتبط می شود. همانطور که در بالا ذکر شد، مدت زمان کپی رایت معمولاً تا 70 سال از پایان سالی که آخرین نویسنده بازمانده در آن مرده است (اما نه همیشه)، بسته به قانون حاکم بر اثر اعمال می‌شود. بنابراین ممکن است انجام آن چالش انگیز باشد که آیا در حوزه عمومی قرار گرفته است. در ایالات متحده، حق چاپ در «کارهای استخدامی» (آثار ایجاد شده توسط یک کارمند یک شرکت)، که پس از سال 1978 منتشر شده است، تا 120 سال پس از ایجاد، یا 95 سال پس از انتشار، هر کدام که زودتر اتفاق بیفتد، باقی می ماند.
حقوق اخلاقی
هنگامی که یک اثر دارای حق کپی رایت خلق می شود، بر اساس قوانین بریتانیا و آلمان و بسیاری دیگر از سیستم های حقوقی اروپایی، نویسنده/خالق حمایت بیشتری نسبت به ارزش غیرمالی آثارشان، که شامل شهرت خالق آنها نیز می شود، برخوردار می شود. اینها در مجموع به عنوان حقوق اخلاقی شناخته می شوند. در قلمروهای دیگر، این اصطلاح ممکن است رایج نباشد، اما حقوق اخلاقی ممکن است تا حدی توسط قوانین دیگر پوشش داده شود.
هنگام استفاده از محتوای شخص ثالث، باید دقت شود که حقوق اخلاقی در کنار حق نسخه برداری در نظر گرفته شود.
نویسندگان/ پدیدآورندگان آثار ادبی، نمایشی، موسیقیایی، هنری و سینمایی معمولاً (بسته به قانون قابل اجرا) دارای برخی یا همه حقوق اخلاقی زیر هستند:
- حق معرفی به عنوان نویسنده اثر (از جمله از طریق نام مستعار در صورت استفاده از آن).
- حق تعیین اینکه آیا و چگونه اثر قرار است منتشر شود. این شامل مثلا حق جلوگیری از نمایشگاه عمومی متون، عکس ها و فیلم هایی که برای مقاصد خصوصی ایجاد شده اند.
- حق اعتراض به رفتار تحقیر آمیز اثر (مثلاً تحریف یا مثله کردن اثر به نحوی که به شهرت خالق لطمه وارد کند)
- حق عدم شناسایی به عنوان خالق اثری که آنها خلق نکرده اند
در برخی از حوزه های قضایی نمی توان از حقوق اخلاقی چشم پوشی کرد، یا به طرف های دیگر منتقل یا واگذار کرد. یعنی در برخی موارد ممکن است حقوق اقتصادی اثر و حقوق معنوی اثر متعلق به افراد مختلف باشد. ممکن است شخصی غیر از نویسنده به عنوان دارنده حق چاپ اثر شناسایی شود، اما ممکن است اغلب نیاز باشد که نویسنده به درستی تایید شود. به عنوان مثال: یکی از بستگان ممکن است حق چاپ یک اثر را به ارث ببرد، اما نویسنده اصلی به عنوان صاحب حقوق اخلاقی اثر شناخته می شود.
استثناهای حق چاپ
موارد استثنای کپی رایت، از جمله مواردی که به عنوان استفاده منصفانه (در ایالات متحده) یا معامله منصفانه (در بریتانیا) شناخته می‌شوند، امکان بازتولید محتوای دارای حق نسخه‌برداری را بدون نیاز به کسب اجازه از دارنده حقوق فراهم می‌کنند.
استثناهای شناخته شده متفاوت هستند و معیارهای برآورده شدن آنها در کشورها متفاوت است. در برخی از کشورها ممکن است استفاده اثر منصفانه و مجاز تلقی شود، در حالی که در برخی دیگر ممکن است نقض حقوق تلقی شود.
از آنجایی که در بسیاری از موارد این یک موضوع تفسیر قانونی است که آیا استفاده مورد نظر معیارهای استثنای مربوطه را برآورده می‌کند یا خیر، همیشه باید در صورت امکان به دنبال مجوز بود تا خطر استفاده نادرست به حداقل برسد. استفاده منصفانه یا دفاع منصفانه در نهایت بر اساس ارزیابی های ذهنی است و بنابراین نباید مبنایی قابل اعتماد برای استفاده از محتوای شخص ثالث به عنوان یک مجوز صریح فرض شود.
نقد و بازنگری
برای مطبوعات آکادمیک، استثنا برای نقد و بازنگری اغلب مورد استناد قرار می گیرد. برای استفاده برای واجد شرایط بودن تحت یک استثنا، معمولاً باید شرایط زیر رعایت شود.
در اینجا حداقل استانداردهایی وجود دارد که باید با در نظر گرفتن همه حوزه های قضایی رعایت کنید:
- مورد قبلا منتشر شده است
- مورد به درستی تایید شده است (تعیین اعتبار)
- مورد در چارچوب نقد و بازنگری استفاده می شود
- مورد به صورت مصور استفاده نمی شود بلکه خود بخشی از تجزیه و تحلیل است
- مقدار مورد استفاده شده حداقل مورد نیاز برای نشان دادن نکته مورد اشاره است و «قلب» یا «ماهیت» کار خالق اصلی را نمی‌گیرد.
- استفاده از آن به حقوق اخلاقی خالق اصلی تجاوز نمی کند
- به طور کلی استفاده «عادلانه» است و به طور غیرمنطقی به صاحب حقوق اثر لطمه ای وارد نمی کند
محتوای مورد استفاده باید مستقیماً در متن مورد بحث/تحلیل قرار گیرد. اگر بتوان آن را بدون تأثیر بر درک کار حذف کرد، ممکن است مناسب نباشد. از تفاوت بین استفاده از محتوای داخل کتاب و روی جلد آگاه باشید. به عنوان مثال، اگر یک نقل قول یا تصویر روی جلد استفاده می شود، ممکن است تحت پوشش استفاده منصفانه یا معامله منصفانه قرار نگیرد، زیرا ممکن است به عنوان یک استفاده تجاری که نیاز به مجوز دارد به جای استفاده از تحریریه که ممکن است از مزایای استفاده منصفانه یا معامله عادلانه برخوردار باشد، در نظر گرفته شود. بعید است استفاده ای که با آیتم اصلی رقابت کند یا جایگزین آن شود قابل دفاع باشد.
ثبت سفارش ترجمه و چاپ کتاب در خارج از کشور
اگر قصد دارید کتابی بنویسید، پایان نامه خود را به کتاب تبدیل کنید، کتابی را از زبان فارسی به انگلیسی ترجمه کنید و سپس در خارج از کشور به چاپ برسانید بهتر است از ابتدا برای مجوزهای برنامه ریزی کنید. با ما تماس بگیرید تا یکی از ادیتورهای اتا با شما همراه شود و از ابتدای کار شما را برای نتیجه نهایی آماده سازد. نتیجه نهایی انتشار و توزیع کتاب در بازارهای بین المللی است که اتا تمامی امکانات لازم برای اینکار را در اختیار دارد. کافی است سفارش ترجمه فارسی به انگلیسی و انتشار کتاب در خارج از کشور را ثبت نمایید.
برای جزئیات بیشتر در مورد کپی رایت و مجوزهای شخص ثالث، روند ثبت سفارش ترجمه فارسی به انگلیسی و دایرکتوری مجوزهای شخص ثالث را مطالعه نمائید.